Wilda

Społeczne archiwum Wildy dotyczy jej historii od momentu powstania do 1989 roku i obejmuje dzielnicę w jej historycznych granicach (czyli bez Dębca i Świerczewa). Dotyczy obszaru pomiędzy torami kolejowymi relacji Poznań-Wrocław (mimo że Wilda sięgała aż do ulicy Granicznej) a rzeką Wartą, od północy granicę wyznacza ulica Królowej Jadwigi i Aleja Niepodległości, zaś od południa ulica Wspólna, wspólna dla Wildy i Dębca.

Przestrzeń zamknięta w tych granicach, obejmująca 690 ha., została podzielona na sześć obszarów:

Wierzbięcice / obiekt: Kościół na Rynku Wildeckim/ przestrzeń między ulicami: Królowej Jadwigi, od zachodu tory kolejowe, Górna Wilda (numery parzyste), do Sikorskiego

Góra Wilda / obiekt: stadion im. E. Szyca / Królowej Jadwigi, do Dolnej Wildy, Górna Wilda (numery nieparzyste), do św. Jerzego

Prądzyńskiego / obiekt: wieża ciśnień przy Roboczej / za Sikorskiego, od zachodu tory kolejowe, 28 Czerwca 1956 roku (numery parzyste) do Hetmańskiej

Dolna Wilda / obiekt: Kościół Zmartwychwstańców / za ul. Św. Jerzego, do Dolej Wildy, 28 Czerwca 1956 roku (numery nieparzyste) do Trasy Hetmańskiej

Łęgi Dębińskie / obiekt: Łaźnie Rzeczne / Dolna Wilda do Warty

Rolna / obiekt: brama Cegielskiego / od Trasy Hetmańskiej do Wspólnej

Historia / do 1900 roku

Początki Wildy sięgają średniowiecza. Pod koniec XV wieku właścicielem jej części został Jakub Wilda, a niedługo potem Poznań. W XVII wieku folwark dostarczał miastu nie tylko zboże, ale warzył także piwo. Jego rozwój, zahamowany zniszczeniami w czasie tzw. potopu szwedzkiego, ożywili osadnicy z Bambergu. Dynamiczny rozwój Wildy przypada jednak na wiek XIX. W 1888 roku Górna i Dolna Wilda, dotychczas funkcjonujące jako odrębne gminy, połączono w jedną jednostkę administracyjną, a w 1900 roku Wilda stała się dzielnicą Poznania.

Historia / lata 1900-1939

Nowa dzielnica szybko uzyskała „poznańskie” oblicze, stanowiąc o charakterze całego miasta. Na Wildzie współżyli razem Polacy, Niemcy i potomkowie bamberskich osadników. Katolicy należeli do Parafii Rzymskokatolickiej pw. Zmartwychwstania Pańskiego, a luteranie spotykali się w kościele ewangelicko-augsburskim św. Mateusza przy Rynku Wildeckim. W 1912 roku na Wildzie powstał klub sportowy Warta Poznań, który w 1929 roku na nowym stadionie miejskim (obecnie im. Edmunda Szyca) zdobył mistrzostwo Polski.

Historia / lata 1939-1945

Konsekwencją wybuchu II wojny światowej było włączenie Wielkopolski (Kraju Warty) do Trzeciej Rzeszy. Na Wildzie polskie mieszkania i przedsiębiorstwa przejmowali Niemcy bałtyccy oraz utworzono trzy obozy pracy. Park i promenadę pomiędzy Drogą Dębińską a Dolną Wildą budowali przede wszystkim Żydzi. Natomiast w DWM (dawnych zakładach Cegielskiego), przy produkcji m.in. karabinów maszynowych, pracowali głównie Polacy. Niemiecka okupacja skończyła się na Wildzie pod koniec stycznia 1945 roku wraz z wkroczeniem oddziałów Sowietów.

Historia / lata 1946-1989

W okresie Polski Ludowej działające na Wildzie Zakłady im. Hipolita Cegielskiego stały się symbolem Poznania. 28 czerwca 1956 roku w ówczesnych Zakładach im. Stalina rozpoczął się jeden z pierwszych w bloku sowieckim zryw robotników przeciwko władzy komunistycznej (znany dziś jako Poznański Czerwiec). W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych Wilda modernizowała się, w 1962 roku otwarto tu panoramiczne kino „Wilda”, a w 1974 roku na odnowionym Stadionie im. 22 lipca zorganizowano Centralne Dożynki. W latach 1954-1990 Wilda należała do dzielnicy o takiej samej nazwie.